Over Ambon en Ambonezen - een nawoord van Tjakkie
De vrouwelijke hoofdrol in ons boek is voor Tjakkie, de arbeidersdochter die de Ambonezen leert kennen die zo plotseling in haar dorp worden neergepoot. Ze ging wat dingen opzoeken over de mensen en over het eiland waar ze vandaan kwamen. Hier de resultaten van haar werk.
Waarom kwamen de Ambonezen naar Nederland?
Ambonezen zijn inwoners van het eiland Ambon, in Indonesië. Het is ook een verzamelnaam voor alle bewoners van de Zuid-Molukken, een eilandengroep bij Nieuw-Guinea.
Veel Ambonezen dienden in het Nederlandse leger toen Indië nog een kolonie was. Na de Tweede Wereldoorlog (1939-1945) vocht Indonesië voor de onafhankelijkheid. De Ambonezen hadden aan de kant van Nederland gestaan, en bovendien wilden ze een onafhankelijk Ambon. Daarom waren ze na het uitroepen van de Republiek Indonesië niet meer welkom daar. Ze werden vanaf 1952 verscheept naar Nederland.
Vochten de Ambonezen dus eigenlijk tegen hun eigen landgenoten?
De eilandengroep die wij ´Insulinde´ noemden, Nederlandsch Indië, bestond vóór de kolonisatie uit verschillende koninkrijken, op Java, Soerabaja, Celebes, Borneo enzovoort. De bewoners van Java en die van Ambon bijvoorbeeld hadden een andere koning, een andere taal, een ander ras, een andere hoofdgodsdienst, andere bronnen van inkomsten en een andere geschiedenis. De eilanden lagen zelfs op een andere aardplaat. Ze hoorden net zo min bij elkaar als Spanje en Nederland tijdens het Duitse keizerrijk.
Wilden de Ambonezen naar Nederland?
De meesten niet. Ze bleven dromen van een zelfstandig Ambon. Onafhankelijk van de regering in Djakarta. Hun politieke leiders streden daar ook voor. Ze wilden daarom niet ´integreren´ maar bij elkaar wonen in de woonoorden. Sommigen wonen daar na ruim zestig jaar nog steeds.
Bleven de Ambonezen in het Nederlandse Leger?
De soldaten werden na aankomst in de haven van Rotterdam allemaal ontslagen. Dat was een van de dingen die ze de Nederlandse regering kwalijk nemen. Het andere was dat Nederland had beloofd dat ze terug zouden keren naar een onafhankelijk Ambon. Die belofte werd niet nagekomen, maar Nederland had daar ook niks meer over te zeggen. Individuele Ambonezen zijn wel teruggekeerd. En na zestig jaar gaan veel Ambonezen op vakantie en familiebezoek naar de Molukken.
Djakarta of Jakarta?
In de tijd waarin het boek speelt was de spelling van Indonesische namen anders dan nu. Maar ook in deze tijd is het gebruikelijk dat elk land zijn eigen naam en uitspraak heeft van steden en landen enzovoort. Wij zeggen Parijs, Moskou, Londen, en niet Parie, Moskwa en London. De Engelsen zeggen Perris en The Hague. Enzovoort. Tegenwoordig wordt het mode om Bejing te schrijven in plaats van Peking en Farsi te zeggen als het Perzisch moet zijn. Consequent is het niet, en taalkundig is het onjuist. Djakarta dus, want zo heet die stad in onze taal en zo spreken wij het uit.
